පුරාවිද්‍යාව යන වචනාර්ථයෙන්ම පැහැදිලි වන අකාරයට පුරාවිද්‍යාව යනු ඉපැරණි යටගියාව පිළිබඳ ව අධ්‍යයනය කිරීමයි. වර්තමානයේ පුරාවිද්‍යාව සඳහා භාවිතා කරන “ARCHAEOLOGY” යන ඉංග්‍රිසි වදන නිර්මාණය වි ඇත්තේ ග්‍රීක භාෂාවෙනි.
ARCHAOIS+LOGOS = ARCHAEOLOGY
ARCHAOIS යන්නෙන්
පටන්ගැන්ම, ආරම්භය, පැරණි යන අර්ථය ලබාදෙයි. LOGOS යනු විද්‍යාව යි. ග්‍රීක භාෂාවෙන් මෙම වචනය නිර්මාණය විමෙන් පැහැදිලි වන්නේ ග්‍රීක
යුගයේදි පවා ජනතාවට පුරාවිද්‍යාව පිළිබඳ දැනුම පැවතුණු බවයි.
විවිධ ශබ්දකෝෂ පුරාවිද්‍යාව අර්ථ ගන්වන්නේ මෙසේ ය.
01. Oxford උසස් පරිශිලකයන්ගේ ශබ්දකෝෂය
“ පොළවෙන් සොයා ගන්නා ගොඩනැගිලි අවශේෂ හා ද්‍රවයන්
පරික්ෂා කරමින් යටගිය සංස්කාතිය හා ඉතිහාසයේ කාලපරිච්ජේද පිළිබඳ ව අධ්‍යනය කිරීම
වේ”
02. ඇමරිකානු උරුම
ශබ්දකෝෂය
“ සුසාන, අතීත මානව ජිවනය හා සංස්තෘතිය හේතුවෙන් ශේෂගත වූ ගොඩනැගිලි මෙවලම් හා මැටිබදුන් ආදි ද්‍රව්‍යාත්මක සාධක පිළබඳ අධ්‍යනය කිරිමයි”
03. මලලසේකර
(සිංහල/ඉංග්‍රිසි) ශබ්දකෝෂය
“ භෞතික ශේෂයන් විශ්ලේෂණයෙන් හා කැනිම් වලින් මානව හා
ප්‍රාග් ඉතිහාසය හැදැරිමයි”
විවිධ ප්‍රසිද්ධ පුරාවිද්‍යයන් විසින්
තමන් ලැබු අත්දැකිම් හා දැනුම තුළින් පුරාවිද්‍යව පිළිබඳ විස්තර කර ඇත.
ඉතිහාසය හා පුරාවිද්‍යාව යන විෂය
පථයන් තුළ අතීත අධ්‍යනය සිදු වුවත් ඒ සඳහා භාවිතා කරන මාධ්‍යයන් වෙනස් වේ. ඉතිහාසය
ලිඛිත සාධක ඇසුරෙන් අතීතය අධ්‍යනය කරන අතර පුරාවිද්‍යාවේදි වැඩි වශයෙන් භෞතික සාධක
වෙත අවධානය යොමු කරයි. පුරාවිද්‍යව තොරතුරු අනාවරණය කර ගැනීම සඳහා ඊටම ආවේණික ක්‍රමවේදයන්
භාවිතා කරයි. පුරාවිද්‍යාවේදි භාවිතා කරන භෞතික සාධක කොටස් හතරකට වර්ග කිරීමට
හැකිය.
• පුරාකෘති
• ජීවකෘති
• කෘෂිකෘති
• භූකෘති
පුරාකෘති - පැරණි මිනිසා විසින් අතින් සැදු, වෙනස් කරන
ලඳ, එකතු
කරන ලඳ, පරිහරණය
කරනු ලැබු දේ පුරාකෘති වේ. විශාල ස්මාරකයේ සිට කුඩා වළං කැබැල්ල දක්වා මෙයට අයත්
වේ.
ජීවකෘති - මිනිස් හා සත්ව අවශේෂ මෙම වර්ගයට
අයත් වේ. මිනිස් ඇටකට සත්ව ඇටකටු ආදියට මෙහිදි අවධානය යොමු කරයි.
කෘෂිකෘති - උද්භිත අවශේෂ වන ඩයටම, පරාග, ශාක පොසිල
ආදිය මෙයට අයත් වේ.
භූකෘති - භූ දර්ශන , පාංශු වර්ග, පාෂාණ වර්ග
ආදිය මෙම වර්ගයට අයත් වේ.
පුරාවිද්‍යා විෂය පථය තුළ ඊටම ආවේණික ක්‍රමවේදයන් පවති.
දත්ත හදුනාගැනිම
දත්ත එක්රැස් කිරිම
දත්ත විග්‍රහ කිරිම
දත්ත අර්ථ නිරුපණය
දත්ත ආරක්ෂා කිරිම
ජනතාව දැනුවත් කිරිම
*දත්ත හදුනා ගැනිම සඳහා ශවේෂණය පුරාවිද්‍යාවේදි භාවිතා කරයි. එහිදි විවිධ ශවේෂණ වර්ග භාවිතා කරයි.
- කේෂත්‍ර ශවේෂණ
- කේෂත්‍ර නොවන ශවේෂණ
- ගුවන් ශවේෂණ
- දියයට ශවේෂණ
*දත්ත විග්‍රහ කිරිම සඳහා සාපේක්ෂ නිරපෙක්ෂ කාල නිර්ණ ක්‍රම භාවිතා කරයි. එහිදි හමුවන පුරාවස්තු කාලානුරැපීව පෙළගැස්විම සිදු කරයි.
*දත්ත
අර්ථ නිරුපණයේ දි එක්රැස් කරන ලද දත්ත ඇසුරෙන් අතීතය ගොඩ නැගිම සිදු කරයි.
*දත්ත
ආරක්ෂා කිරිම ඉතාමත් වැදගත් වේ. එහිදි සංරක්ෂණ ක්‍රම භාවිතා කරයි. අනාගත පරපුරට
පුරාවස්තු ආරක්ෂා කිරිම හා පැරණි ස්රුපයට නැවත සැකසිම මෙහිදු අපෙක්ෂා කරයි.
*පුරාවිද්‍යාවේදි
සොයා ගන්නා දත්ත මහජනතාව දැනුවත් කිරිම ඉතාමත් වැදගත් වේ. ඒ සඳහා
- කෞතුකාගාර
- දේශන
- සඟරා
- පොත්පත්
- පුරාවිද්‍යා ඡායාරූප
යොදාගැනේ.
පුරාවිද්‍යා විෂය තුළ මිනිසාත් ඔහු අයත්
සමාජයත්, මිනිසා හා පරිසරය අතර ඇති අන්තර් සම්බන්ධය පිළිබඳවත් අධ්‍යනය කරයි.
පුරාවිද්‍යාවේන් සොයාගන්නා ලද තොරතුරු මඟින් අතීතයේ සිට වර්තමානය දක්වා මානව
සමාජයේ විකාශනය වටහා ගත හැකිය. එනම් අතිත සමාජයත්, අතීත සමාජය ගොඩ නැගීමත්, අතීත
සමාජිය ක්‍රියාවලිය පැහැදිලි කිරිම, අතීත සංස්කෘතිය අර්ථදැක්විම මෙහිදි සිදු වේ. අතීතය දෙස කුතුහලයෙන් බලන ජනතාව හට පුරාවිද්‍යව
යනු රසවත් ප්‍රස්තුතයකි.
